Wat zit er achter codependentie?

Codependentie ofwel co-afhankelijkheid is een gevoel van de ander nodig te hebben. Je stelt je afhankelijk op en zonder die ander ben je niks, want je bent afhankelijk van die ander qua liefde, aandacht en waardering. Codependentie komt in vele mate voor en uit zich vaak vooral in romantische relaties, omdat je je daar heel afhankelijk kan opstellen. Vaak is het lastig om te zien dat de relatie of de situatie waar je in zit niet goed voor jou is, omdat je het gevoel hebt niet zonder de ander te kunnen.

Als je co-afhankelijk bent, heb je een relatie nodig, ongeacht hoe die eruitziet en of de relatie goed of slecht voor je is. (S. Hühn, Wat van jou is laat ik bij jou, 2020). Het kan soms ook doorslaan in een relatieverslaving.

Wat zit er achter codependentie?

Je probeert een behoefte op te vullen, die je vroeger gemist hebt. Waarschijnlijk van je ouders en/of opvoeders. Zij konden er misschien fysiek of emotioneel niet voor je zijn. Bijvoorbeeld omdat je ouders moesten werken, waardoor ze weinig tijd voor je hadden. Of als ze emotioneel niet beschikbaar waren, omdat ze bezig waren met hun eigen proces of emoties, konden ze er niet echt voor jou zijn. Je hebt je niet gezien of gehoord gevoeld, waardoor je je bent gaan aanpassen om op die manier wel de liefde en aandacht te krijgen waar je naar verlangde. Je hebt jezelf als ware ten dienste gesteld voor de ander en dit is voor jou de norm geworden.

Het probleem met deze afhankelijkheid is dat je focus altijd lag op de relatie met de ander, waardoor je nooit hebt geleerd een relatie met jezelf op te bouwen, dat gebaseerd is op liefde, vertrouwen, veiligheid en zorgzaamheid. Je hebt jezelf enkel geleerd klaar te staan voor anderen en de ander gelukkig te maken.

Kenmerken van codependentie:

Je hebt moeite met herkennen van je eigen gevoelens
Je voelt je ongemakkelijk als je complimenten of geschenken ontvangt
Je bent extreem loyaal en blijft daardoor lang hangen in slechte relaties en omstandigheden
Je stelt de mening en gevoelens van anderen boven die van jezelf.
Je vindt het fijn om nodig te zijn en je wilt het altijd een ander naar de zin maken
Je komt niet op voor jezelf omdat je bang bent dat mensen boos worden of jou afwijzen.

Hoeveel kenmerken herken jij?

Het loskomen van codependentie voelt zwaar omdat je los moet komen van een systeem wat jou voedt. Je bent namelijk zo afhankelijk van anderen, van hun liefde, erkenning en aandacht, dat je nerveus en onrustig wordt als je die te lang niet ontvangt. Het voelt alsof je dan bent afgesneden van het bevoorradingssysteem van diegene van wie je afhankelijk bent. (S. Hühn, Wat van jou is laat bij ik jou, 2020) Dus dan ga je die leegte met iets proberen op te vullen. Dan ga je nog meer klaar staan voor anderen bijvoorbeeld, terwijl je eigenlijk de verbinding met jezelf nodig hebt.

De grote vraag is dan ook: Hoe kun je dichterbij jezelf komen?

In essentie gaat het over de relatie met jezelf verbeteren en leren om jezelf op nummer 1 te zetten. Dat is een proces, waarbij je steeds dichter bij jezelf komt en meer laagjes afpelt. Dit zijn de belangrijkste stappen om te nemen:

Verantwoordelijkheid nemen

Verantwoordelijkheid nemen gaat niet over de schuld op je nemen, maar inzien dat jij een aandeel hebt in de situatie zoals hij is en de patronen die jij hebt. Jij hebt je afhankelijk opgesteld, je hebt jezelf weggecijferd voor de anderen en je hebt andere mensen belangrijker gemaakt dan jezelf. Door dit te erkennen, neem je het ‘probleem’ serieus en neem je er verantwoordelijkheid voor. Wees mild voor jezelf, zie jezelf als een klein kind dat niet beter wist en dit als een oplossing heeft bedacht voor een probleem. Je hoeft dus niet boos te worden, maar kijk maar liefdevolle ogen naar dat kleine kind en welke keuzes zij heeft gemaakt.

‘We zetten de relatie met onszelf op de eerste plaats omdat we voor onszelf verantwoordelijkheid zijn. Als we dat niet doen, leggen we de verantwoordelijkheid voor onszelf bij anderen neer.’ (S. Hühn, wat van jou is, laat ik bij jou, 2020)

Emoties toelaten

Waarschijnlijk zitten er veel emoties opgeslagen in jouw lichaam, sommige zelfs als trauma’s. Vooral rondom het stuk dat jouw behoeftes niet vervuld zijn toen je een kind was. Dat doet pijn, er zit verdriet en misschien zelfs ook wel boosheid. Dat mag er allemaal zijn! Je ouders hebben gedaan wat ze konden, maar jij hebt iets gemist. En daar mag jij om rouwen. Vind je het eng om in je eentje deze emoties toe te laten? Zoek dan een professional of coach waarmee je dit proces samen kunt doorlopen.

Gedurende de dag of week kun je getriggerd raken, iets herinnert jou aan een eerdere vervelende situatie en dan wordt jij als het ware helemaal teruggebracht naar dat moment, met die bijbehorende emoties. In dat soort situaties is het mooi om die emoties er te laten zijn, er ruimte voor te geven en hier door heen te ademen. De meeste seconden blijven maar maximaal 60 seconden voelbaar, dus als je je ervoor openstelt, kunnen ze daarna ook weer oplossen. Wat we vaak doen als mensen zijn de emoties wegdrukken, omdat er geen tijd voor is, en dan blijven de emoties dus langer hangen.

Verander je denk- en gedragspatronen

De manier waarop je altijd hebt gedacht en je altijd hebt gedragen hebben jou niet altijd geholpen. Tijd om hier wat aan te veranderen dus! Dit gaat stapsgewijs, je kunt niet opeens loslaten dat je graag klaarstaat voor anderen. Je kunt je wel realiseren dat je meer wilt luisteren naar wat jij wilt en als jij voelt dat je iets niet wilt, dat je daar dan ook naar luistert. Dat is al een hele stap vooruit!

Zo ook met jouw gedachten. Grote kans dat gedurende de dag er veel negatieve gedachten zijn over jezelf. Deze kun je stap voor stap omzetten naar positieve gedachten. Wat wil je tegen jezelf zeggen? In plaats van: Ik ben ook niks waard, kun je zeggen: ik doe mijn best. Zet je negatieve selftalk om in self love talk, een positieve manier waarop je tegen jezelf praat en denkt! Zet bijvoorbeeld elke dag een reminder in je telefoon met een liefdevolle reminder of hang briefjes op in je huis.

Heb vrede met wat er geweest is

Een belangrijk onderdeel in het proces van verandering is accepteren. Accepteren wat er geweest is, wat er gebeurd is en er oké mee zijn. Vanuit dit gevoel kun je namelijk verder met je leven. Je mag er nog steeds van balen dat het gebeurd is, maar omdat je inziet wat het je gebracht heeft, kun je er oké mee zijn. Dan maak je het minder belangrijk of minder groot en daarmee verleg je de focus naar jezelf en naar jouw toekomst.

Zet jezelf op 1 en luister naar je intuïtie

Verbeter de relatie met jezelf en zet jezelf op nummer 1. Jezelf regelmatig afvragen: wat heb ik nodig? Waar word ik blij van? Hoe kan ik goed voor mezelf zorgen? En die dingen dan ook gaan doen, zorgen er voor dat je jezelf belangrijker vind. Je maakt van jezelf meer een prioriteit. In plaats van dingen doen omdat het moet, ga je nu dingen doen die jij wilt. Dus als je wordt gevraagd voor een verjaardag waar je eigenlijk geen zin in hebt, dan kies je nu voor jezelf en dan ga je niet, terwijl je normaal gegaan was. Hiermee laat je zien dat jij belangrijk bent en luistert naar wat jij nodig hebt. Als je meer verbonden bent met jezelf kun je ook beter luisteren naar je intuïtie. De stem in jou die jou helpt en altijd het beste met je voor heeft.

Het tegenovergestelde van codependentie is autonomie, je eigen weg gaan. Ik vertaal het zo: Voor jezelf durven kiezen en je mooiste leven leiden. Ik gun jou een mooi leven, gun jij jezelf dat ook?

Merk je dat je het lastig vind om jezelf op nummer 1 te zetten? Plan dan gerust een gratis gesprek in waarbij ik met je mee kan kijken hoe je dit meer kan integreren in je leven.