Een overlevingsstand, ofwel een survival modus, zorgt ervoor dat je blijft functioneren in een crisis situatie. Door een heftige gebeurtenis, ervaar je in één keer heel veel stress. Dit kan kort duren, maar je kunt ook lang blijven hangen in een overlevingsstand. Jouw lichaam en mind werken hard om te zorgen dat je overeind blijft staan en door kan met je leven. In dit artikel lees je de verschillende fases van een overlevingsstand en hoe je er weer uit kunt komen.
Fase 1: Crisis
In deze fase staat de crisis of de heftige gebeurtenis centraal. Er overkomt je iets waardoor jouw lichaam in een korte tijd veel stress ervaart. Bijvoorbeeld als je betrokken bent bij een ongeluk of overval. Of als je hoort dat je ontslagen wordt. Als je relatie of huwelijk verbroken wordt. Als je een miskraam hebt gehad. Er gebeurt iets, dat jou en jouw leven altijd zal veranderen, of het nou positief of negatief is. In dat moment schakelt je lichaam over naar een automatische piloot. Je krijgt een shot adrenaline toegediend waardoor je je minder bewust bent van je fysieke gewaarwordingen zoals pijn, warm/koud of spanning. Je hersenen staan meteen aan en zijn heel scherp. Tegelijkertijd maken jouw hersenen cortisol aan, een gevoel van stress. Iedereen reageert anders op een heftige situatie. Sommige mensen worden juist heel erg alert, actief en heel rationaal. Andere mensen slaan helemaal dicht, trekken zich terug en zijn heel emotioneel.
Fase 2: de aftermath
De heftige situatie heeft zich voorgedaan en na een aantal uur heeft de adrenaline in je lichaam plaats gemaakt voor stress. Je lichaam voelt gespannen, je ademhaling zit hoog en je hoofd zit vol zorgen. Er komt op dit moment ook ruimte voor je gevoelens. De angst of verdriet die je gevoeld hebt, komt nu naar boven. Geef jezelf de ruimte om dit allemaal te ervaren en alles wat je voelt of denkt de vrije loop te geven.
Mocht de situatie ´opgelost´ zijn, dan kun je na een aantal uren of een dag later jouw lichaam toestemming te geven om los te laten. Hiermee geef je een seintje aan het lichaam dat het goed is, of dat alles weer goed komt. Langzaamaan laat je lichaam de spanning los, de stress zakt weg en je hoofd wordt weer rustig. Dit gevoel van stress kan nog wel even blijven hangen in je lichaam. Geef jezelf de tijd en ruimte om het los te laten.
In sommige gevallen blijf je hangen in een overlevingsstand, omdat de gebeurtenissen zo heftig zijn, dat je niet in staat bent om te ontspannen. Je hebt de overlevingsstand nodig om door te kunnen leven en om te dealen met alles wat je nu meemaakt. Deze periode kan per persoon verschillen. Waar een overlevingsstand eerst iets tijdelijks is, om door te kunnen met je leven, kan dit overgaan om het nieuwe normaal. Een langdurige gevoel van overleven is niet natuurlijk niet normaal, dus op een gegeven moment is het fijn om het achter je te kunnen laten.
Fase 3: Hoe kom ik hieruit?
Als je een langere tijd in een overlevingsstand zit, dan komt het besef dat je nog steeds in een overlevingsstand zit. Hoe weet je dit? Je bent constant moe, hebt constant het gevoel dat je sterk moet zijn, je kunt niet meer genieten van kleine dingen en je laat dierbaren niet ‘echt’ zien hoe het met je gaat. Kortom: het leven voelt zwaar.
Er komt een moment waarop je je realiseert dat je dit niet meer wilt. Je wilt je weer energiek voelen, leuke dingen ondernemen en zelf aan het roer komen te staan van jouw leven, in plaats van overleven. De stap zetten om echt uit de overlevingsstand te komen, is moeilijk. Want wat gebeurt er dan? Stort ik dan niet in? Komen er dan niet heel veel onverwerkte emoties naar boven?
Deze overlevingsstand is ‘veilig’ geworden en je weet niet goed wat er staat te gebeuren als je daaruit wilt komen.
Als je merkt dat het beter met je gaat of dat je uit de overlevingsstand wilt komen, is het slim om bewust de overlevingsstand ‘uit’ te zetten. Jouw lichaam heeft de bevestiging nodig dat ‘het gevaar’ over is en dat het mag ontspannen. Doordat je ruimte geeft, kan het betekenen dat onderdrukte spanningen of emoties los komen. Dit kan aan het begin als heel heftig worden ervaren. De crisis is toch achter over? Waar gebeurt dit nu?
In de overlevingsstand was je lichaam alleen bezig met overleven en was er geen ruimte voor gevoelens. Alle opgekropte emoties zijn nog niet verwerkt, maar willen er wel graag uit. Door jezelf toestemming te geven om los te komen, ontstaat er dus ruimte voor alle oude emoties. Geef je gevoelens de ruimte en ga er niet tegen vechten. Laat het stromen, huil als je voelt dat je moet huilen en accepteer dat de crisis die je hebt meegemaakt zwaar is of was.
Fase 4: Jezelf herontdekken
Middenin de storm van emoties en gedachten die nu loskomen, begint het proces van jezelf herontdekken. Terug naar de basis: Wie ben ik? Wat vind ik belangrijk in mijn leven? Wat wil ik bereiken? Door de crisis is jouw leven door elkaar geschud en dat mag je nu opnieuw gaan indelen. In de overlevingsstand kon jij alleen maar voor jezelf kon zorgen, andere dingen of relaties met anderen deden er even niet toe. Na deze periode kun je weer kritisch gaan kijken naar je leven. Word ik blij van de dingen die ik dagelijks doe? Haal ik voldoening uit mijn werk? Krijg ik energie van de mensen om mij heen? Besteed ik genoeg tijd aan dingen die mij blij maken?
Een eerste stap om dit te gaan doen is tijd met jezelf doorbrengen. Denk eens na over de vragen hierboven. Nu is het jouw kans om je leven opnieuw in te richten.
Aan de slag
Heb jij hulp nodig bij het herontdekken van jezelf? Of om zelf weer aan het roer te staan van jouw leven en jouw dromen achter na te gaan?
Na een narcistische relatie van 6 jaar heb ik 1,5 jaar in de overlevingsstand gestaan (lees meer). Toen ik eenmaal het punt bereikte dat ik zo niet langer wilde leven, ben ik grote gaan stappen zetten. Nu kan ik zeggen dat ik weer gelukkig ben. Dit is voor jou ook weggelegd!
Mocht je geinteresseerd zijn, kun je me volgen op instagram.
Ben jij klaar om echte stappen te zetten naar het leven waar JIJ gelukkig van wordt? Plan dan een gratis Durf te dromen gesprek in!